Uroczystość Wszystkich Świętych: historia święta i jego znaczenie

Redakcja | 01/11/2024

Uroczystość Wszystkich Świętych, obchodzona 1 listopada, jest dniem poświęconym uczczeniu wszystkich świętych – zarówno tych znanych z imienia, jak i niezliczonych anonimowych wiernych, których życie również przyniosło owoce świętości. Historia tego święta sięga początków chrześcijaństwa, gdy pierwsi wierni gromadzili się, aby uczcić pamięć męczenników w dniu ich śmierci, często w miejscu ich męczeństwa.

Początki kultu męczenników

Zwyczaj wspólnego upamiętniania męczenników, którzy oddali życie za wiarę tego samego dnia, stał się naturalnym elementem praktyk wczesnochrześcijańskich. Jednak pod koniec III wieku, w wyniku krwawych prześladowań za panowania cesarza Dioklecjana, liczba chrześcijańskich męczenników wzrosła tak bardzo, że upamiętnienie każdego z osobna było niemożliwe. W odpowiedzi na tę sytuację Kościół podjął decyzję o ustanowieniu jednego dnia, w którym wspólnie czczono by pamięć wszystkich męczenników.

Początkowo dzień ten poświęcony był wyłącznie męczennikom, a także świętemu Janowi Chrzcicielowi, uznawanemu za Prekursora Męczeństwa. Z czasem jednak, wraz z rozwojem formalnego procesu kanonizacji, do grona tych czczonych w dniu Wszystkich Świętych dołączyły inne postacie Kościoła uznane za święte.

Poświęcenie Panteonu jako miejsca kultu chrześcijańskiego

W VII wieku papież Bonifacy IV podjął przełomową decyzję dotyczącą tego święta. W roku 609 lub 610 nakazał przewiezienie 28 wozów z relikwiami męczenników do rzymskiego Panteonu, starożytnej świątyni pogańskiej. 13 maja tego roku papież poświęcił Panteon jako kościół chrześcijański, nadając mu nowe wezwanie – Najświętszej Maryi Panny oraz Wszystkich Męczenników. Dzięki temu Panteon przestał być miejscem pogańskiego kultu, stając się świętym miejscem dla chrześcijan. Pod świątynią pochowano relikwie, aby „pamięć wszystkich świętych mogła być w przyszłości czczona w miejscu, które wcześniej było poświęcone kultowi nie bogów, ale demonów” – napisał benedyktyn, Beda Czcigodny.

Rozwój uroczystości Wszystkich Świętych

Od chwili poświęcenia Panteonu jako kościoła, dzień czci męczenników stał się regularnym i uroczystym świętem w Kościele. Na początku VIII wieku papież Grzegorz III poświęcił wszystkim świętym specjalną kaplicę w Bazylice św. Piotra w Watykanie, a 1 listopada wyznaczył dniem ich święta dla diecezji rzymskiej. Sto lat później, w 837 roku, papież Grzegorz IV poszedł o krok dalej, rozszerzając obchody na cały Kościół powszechny.

Znaczenie święta w Polsce

W Polsce uroczystość Wszystkich Świętych jest dniem ustawowo wolnym od pracy i świętem obowiązkowym w Kościele katolickim. Dzień ten jest czasem modlitwy i wspomnień, podczas którego Polacy licznie odwiedzają cmentarze, by zapalić znicze i złożyć kwiaty na grobach bliskich oraz modlić się za tych, którzy odeszli.

Obchody Wszystkich Świętych mają przede wszystkim wymiar religijny, ale również społeczny, stając się ważnym momentem w kulturze, który przypomina o wspólnocie wiernych zmarłych i żyjących oraz o nadziei na życie wieczne.

Przeczytaj o świętych: