Pierwsza wzmianka o świętym Rafale pojawia się w Księdze Tobiasza, gdzie występuje pod ludzką postacią, przybierając pospolite imię Azariasz.
Rafał zostaje wezwany do działania w czasach niewoli asyryjskiej. Jest to odpowiedź Boga na modły Tobiasza (Tobita), człowieka pobożnego i sprawiedliwego, który został pozbawiony majątku, a przy tym utracił wzrok. W tak trudnym położeniu wysłał swego syna Tobiasza do krewnego Gabaela, mieszkającego w Medii, aby odebrał dług sprzed dwudziestu lat; dziesięć srebrnych talentów.
Rafał Archanioł ofiarowuje młodemu Tobiaszowi wędrującemu z Niniwy do Raga w Medii swoje towarzystwo i opiekę, chroniąc go przed demonami.
Sara rozpaczała, że jeszcze jeden jej mąż zostanie jej odebrany i modliła się o własną śmierć. Rafał wygnał z niej demona, a ona i Tobiasz zawarli szczęśliwe małżeństwo. Po uczcie weselnej Tobiasz i Sara wrócili do Niniwy. Tam Rafał wyleczył ślepotę Tobiasza, ujawnił swoją prawdziwą tożsamość i wrócił do nieba.
Imię Rafał oznacza „Bóg uzdrawia”. Ta tożsamość pojawiła się z powodu biblijnej historii, która mówi, że „uzdrowił” ziemię, gdy została splugawiona przez grzechy upadłych aniołów.
Jest on również patronem niewidomych, szczęśliwych spotkań, pielęgniarek, lekarzy i podróżnych.