Corpus Christi – Boże Ciało

Redakcja | 30/05/2024

Uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa czyli „Boże Ciało”, to jedno z najważniejszych świąt w Kościele katolickim. Najstarsza nazwa tej uroczystości brzmiała „Festum Eucharistiae” czyli „święto Eucharystii”.

Boże Ciało stwarza wspaniałą okazję do rozważania tajemnicy Eucharystii, jest okazją do zamanifestowania naszej wiary wobec Najświętszego Sakramentu. Jest to „sakrament miłosierdzia, znak jedności, węzeł miłości, uczta paschalna, w której pożywamy Chrystusa, w której dusza napełnia się łaską i otrzymuje zadatek przyszłej chwały” (Konstytucja o liturgii świętej, 47).

I choć używa się w nazwie tylko „Boże Ciało”, wiadomo, że chodzi tu również o Najświętszą Krew, które dopiero razem stanowią całego Chrystusa. Kościół rozumie to i wyraża w fakcie, że nie zawsze podaje się wiernym do spożycia Eucharystię w dwóch postaciach; wystarczy jedna postać Chleba albo Wina, która automatycznie zakłada konieczne dopełnienie. Podobnie dzieje się z wystawieniem Najświętszego Sakramentu, które głównie polega na adoracji Chrystusa pod postacią Chleba Eucharystycznego.

Nasz Pan Jezus Chrystus ustanowił Najświętszy Sakrament przy Ostatniej Wieczerzy.

Inicjatorką ustanowienia święta Bożego Ciała była św. Julianna z Cornillon (1192-1258). Centralnym wydarzeniem w jej życiu była wizja, która po raz pierwszy miała miejsce w 1209 r., a później była wielokrotnie powtarzana. Julianna ochłonięta modlitwą ujrzała tarczę księżyca z małą czarną plamką. Wizja ta powtarzała się.

Po dyskusjach z teologami Juliana ostatecznie zinterpretowała swoją wizję jako instrukcję od Chrystusa: księżyc reprezentuje rok kościelny, ale czarna okrągła plama reprezentuje brak święta, aby oddać cześć świętej Hostii. Przez dziesięciolecia jednak Juliana zachowywała tę interpretację dla siebie.

W 1230 r. została wybrana na przeoryszę swojego klasztoru. Kiedy została przeoryszą, zaczęła opowiadać się za adoracją Najświętszego Sakramentu poza Mszą Świętą. Czyniąc to, naraziła się na drwiny i sprzeciw we własnym kręgu. Nie przeszkodziło jej to w pisaniu do przywódców kościelnych i teologów, w tym dominikanina Hugona z Saint-Cher, wzywając ich do pracy na rzecz ustanowienia święta sakramentów.

Opór, jaki napotkała we własnej wspólnocie, częściowo z rąk przełożonego augustianów Rogera, doprowadził do jej wygnania z klasztoru.

Książe i biskup Robert de Thorate, który wierzył w autentyczność misji Juliany, ustanowił święto Bożego Ciała w swojej diecezji w 1246 roku. Dzień Najświętszego Sakramentu obchodzono tam w drugi czwartek po Zesłaniu Ducha Świętego.

Trzy lata po śmierci Julianny, Jacques Pantaléon, który był archidiakonem w Liège, został biskupem Rzymu. Ten, który przyjął imię Urban IV, był jej kierownikiem duchowym, a zatem dobrze znał jej nabożeństwo do Najświętszego Sakramentu. Papież Urban IV postanowił w 1264 r., całkowicie zgodnie z uznanymi wizjami Julianny, ustanowić święto Ciała i Krwi Pańskiej (znane nam jako święto Bożego Ciała) dla całego Kościoła.

W ikonografii św. Juliana nosi strój augustianki i trzyma monstrancję z hostią, a czasem także laskę.

W Polsce Boże Ciało po raz pierwszy wprowadzone zostało w diecezji krakowskiej w 1320 r. przez biskupa Nankiera. Na synodzie gnieźnieńskim w 1420 r. uroczystość uznana została za powszechną, obchodzoną we wszystkich kościołach w naszej Ojczyźnie. Istotnym wydarzeniem podczas obchodów tego święta były barwne, rozbrzmiewające śpiewem procesje, które przetrwały do naszych czasów.

Integralnym elementem obchodów Uroczystości Bożego Ciała, poza uroczyście celebrowaną Mszą świętą, są też procesje z Najświętszym Sakramentem oraz śpiewanie Ewangelii przy czterech ołtarzach na trasie procesji. Idea czterech ołtarzy związana jest z liczbą ewangelistów, czyli św. Markiem, św. Janem, św. Łukaszem i św. Mateuszem. Przy ołtarzach wierni słuchają fragmentów Ewangelii. Sama procesja ma szczególne znaczenie dla Polaków, gdyż przez wieki pełniła szczególną rolę, umacniając społeczeństwo w wierze w Chrystusa, a szczególnego znaczenia nabrała po okresie rozbiorów. Polacy manifestowali w ten sposób nie tylko swoje przywiązanie do wiary, ale także przynależność narodową. Na zakończenie udzielane jest uroczyste błogosławieństwo sakramentalne.